Niegdyś wapienne wzgórze, obecnie niepowtarzalny teren do nauki i rekreacji, a przy tym miejsce, gdzie przyrodę chroni się dla ludzi, a nie przed ludźmi. Poznaj sekrety GEOsfery.
GEOfera to Ośrodek Edukacji Ekologiczno-Geologicznej w Jaworznie, który powstał na terenie byłego kamieniołomu Sadowa Góra. Pozyskiwanie kruszywa prowadzone było tam do lat 70. ubiegłego wieku, a przez kolejne 30 lat nie było pomysłu na zagospodarowanie tego obszaru. Dopiero kilka lat temu terenem zainteresował się Urząd Miasta, który postanowił wykorzystać walory ekologiczne miejsca, tworząc park tematyczny.
– Musimy pamiętać, że to przede wszystkim Ośrodek Edukacyjny – podkreśla Agnieszka Chećko, geolog z Urzędu Miejskiego, która opiekuje się GEOsferą. – Powstanie ośrodka w Sadowej Górze miało związek ze znalezieniem w tym miejscu kości notozaura – żyjącego w okresie triasu drapieżnego prajaszczura wodno-lądowego – dodaje.
Główną ideą powstania GEOsfery jest szeroka promocja walorów przyrodniczych. W stworzonym tu, rozległym parku sensorycznym, jednym z największych w Europie, posadzono ponad czterdzieści tysięcy roślin. Jest to miejsce, gdzie przyrodę chroni się dla ludzi, a nie przed ludźmi, oferując obok możliwości rekreacji, edukację wychodzącą poza ramy teorii.
W założeniach funkcjonowania Ośrodka skupiono się na nierozerwalnej więzi pomiędzy wszystkimi elementami środowiska przyrodniczego, a także na pokazaniu ciągłych przemian świata roślin i zwierząt. Stąd jednym z głównych celów działalności Ośrodka jest edukacja przyrodnicza oparta na zdobywaniu wiedzy poprzez doświadczenie oraz kształtowaniu prawidłowych zachowań ekologicznych.
Eksploatacja terenu ujawniła niezwykle liczne skamieniałości i pofałdowanie dna, świadczące o burzliwej historii tego miejsca, sięgającej 260 milionów lat. Znajdujące się tam pofalowane wapienne dno morza triasowego, czyli megariplemarki, to skamieniały zapis przetaczających się w tamtym okresie potężnych huraganów tropikalnych.
– W okresie triasu, miejsce, gdzie obecnie leży nasze miasto, znajdowało się w okolicy Zwrotnika Raka, a klimat przypominał ten z tropikalnych Wysp Bahama – zaznacza pani Agnieszka Chećko.
Eksploatacja pozwoliła także odnaleźć liczne skamieniałości roślin i zwierząt zamieszkujących ten obszar. Obecnie dużą atrakcję stanowią rekonstrukcje najstarszych czworonożnych zwierząt lądowych. Można tu spotkać m.in. notozaury. Pradawne tereny obecnego Jaworzna były siedliskiem niezliczonych okazów prehistorycznej fauny i flory.
Dzięki temu można dziś w GEOsferze znaleźć szczątki szkieletowe szkarłupni, małży, głowonogów, ryb i gadów. To ważny powód, dla którego do Jaworzna przybywają liczni geolodzy, a wykopaliska prowadzone są regularnie przez studentów Uniwersytetu Śląskiego.
Na terenie GEOsfery zbudowano niewielki pawilon ekspozycji riplemarków powstałych prawdopodobnie na skutek gigantycznego tsunami wywołanego trzęsieniem ziemi. Tuż obok pawilonu znajdują się megariplemarki, czyli wielkie skamieniałe ślady fal.
Spacerując po terenie GEOsfery, można natknąć się na tablice edukacyjno-informacyjne oraz ekspozycje, które przybliżają historię okres triasu. Ponadto, na ten moment ośrodek dysponuje blisko trzydziestoma różnymi zajęciami tematycznymi, z których mogą skorzystać grupy ludzi bez ponoszenia żadnych kosztów uczestnictwa.
Jednak poza niezwykłą przestrzenią edukacyjną, GEOsfera posiada także świetne zaplecze rekreacyjne. Na terenie o powierzchni ośmiu hektarów wyznaczono szlaki spacerowe, umiejscowiono punkty widokowe, grilowisko, mały amfiteatr – „gawędziarnię”, plac zabaw, pawilon riplemarków, salę dydaktyczną, staw, zegar pór roku, stację meteorologiczną, wrzosowisko, pseudomakię i ogród sensoryczny. Ten unikatowy w skali kraju park tematyczny pozwala, chociaż na chwilę, przenieść się w czasie 245 milionów lat wstecz.
Wstęp na teren jest bezpłatny. Całodobowe oświetlenie obiektu umożliwia wejście na jego teren bez ograniczeń czasowych. Obiekt objęty jest ochroną bezpośrednią i wyposażony w monitoring wizyjny.
Dla zmotoryzowanych przygotowano niewielki parking, jednak możliwy jest także dojazd komunikacją miejską (linia nr 304). Jest to idealne miejsce do jazdy rowerowej oraz spacerów, ale również weekendowego wypoczynku na łonie natury. GEOsfera to miejsce dla tych, którzy są zainteresowani historią i wykopaliskami, jak również poszukują ciszy i odpoczynku.
