W niewielkim parku, obok zawierciańskiej bazyliki, znajduje się pałacyk miejski o ciekawej architekturze – Pałac Szymańskiego należący do dyrektora fabryki, przemysłowca, działacza społecznego, który miał ogromny wkład w rozwój miasta.
Pałacyk Szymańskiego został wybudowany w latach 1895-1910 przez ówczesnego dyrektora Towarzystwa Akcyjnego „Zawiercie” Stanisława Szymańskiego. Autorem projektu był Hugo Kudera.
Stanisław Szymański urodził się w Kaliszu w 1862 roku. Studiował w Niemczech oraz w Petersburgu, zdobywając tytuł inżyniera. Po studiach przeniósł się do Warszawy, a pod koniec XIX wieku do Zawiercia, gdzie rozpoczął budowę swej willi, przy ówczesnej ulicy Franciszka Szymańskiego 2. W tym celu sprowadził z Warszawy słynnego architekta.
Zaledwie kilka lat po swoim przybyciu, w 1901 roku, został wybrany na prezesa Rady Nadzorczej Towarzystwa Pożyczkowo-Oszczędnościowego w Zawierciu. W 1907 Szymański został mianowany generalnym dyrektorem największej fabryki Towarzystwa Akcyjnego Zawiercie (TAZ) w Zawierciu Dużym i utrzymywał to stanowisko nawet po swoim wyjeździe z miasta w 1931 roku.
W tym samym roku, w grudniu 1907, został dyrektorem i przewodniczącym rady pedagogicznej w szkole wybudowanej dla dzieci robotników TAZ. Mianowany został także prezesem Koła Opiekuńczego Rodziców w Prywatnym Gimnazjum Męskim (1916 r.), prezesem Żeńskiego Seminarium Nauczycielskiego (1916), a także prezesem Samorządowego Organu Dozoru Szkolnego w Zawierciu (1919-1931).
W czerwcu 1910 roku stanął na czele pierwszego Oddziału Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego w Zawierciu, w powstaniu którego uczestniczył, natomiast w 1927 został przewodniczącym Koła Opieki nad Ruinami Zamku w Ogrodzieńcu i Zabytkami Przeszłości Powiatu Zawierciańskiego.
Po nadaniu praw miejskich Zawierciu w 1915 roku, Szymański rozpoczął swoją działalność polityczną na szczeblu samorządowym. W kwietniu tego roku został mianowanym przewodniczącym Rady Miejskiej w Zawierciu i funkcję tę pełnił przez dwie kadencje, był także członkiem zarządu miejskiego. Należał do Partii Chrześcijańsko-Demokratycznej, której był czołowym działaczem w regionie i posiadał wpływy w centralnym zarządzie tej partii w stolicy.
W Zawierciu postać Stanisława Szymańskiego rozpamiętywana jest przede wszystkim ze względu na ogromny wkład, jaki włożył w rozwój miasta w pierwszej połowie XX wieku. Wykorzystywał swój status i pieniądze do celów rozwojowych miasta. W ramach działalności fabryki TAZ, istniało osiedle mieszkaniowe dla jej pracowników. Szymański rozbudował je o nowe budynki mieszkalne przy ulicy Fabrycznej (obecnie ul. Bohaterów Westerplatte), przy ulicy Stawowej i Franciszka Szymańskiego (obecnie ul. Niedziałkowskiego), a także wybudował tak zwane „Białe Kamienice” przy ulicy 11-go Listopada.
Zainicjował także budowę obiektów użyteczności publicznej, takich jak Łaźnia Miejska oraz Dom Ludowy „Włókniarz”, które skupiały życie kulturalne pracowników TAZ-u. Do obiektów TAZ-u należała też willa dyrektora.
Willa została zbudowana z cegły i osadzona na kamiennym cokole. Przed jej fasadą znajdował się podjazd z owalnym gazonem, do którego prowadziły dwa trakty komunikacyjne: aleja prowadząca do budynków gospodarczych oraz aleja prowadząca przez ozdobną bramę i most na zwężającym się w tym miejscu stawie do willi (bramę zlikwidowano w 1945 r. a w jej miejsce wstawiono furtkę). Przepływająca przez tereny parku rzeka Młynówka została przekształcona w system stawów o charakterze ozdobnym, spełniającym funkcje użytkowe.
W otoczeniu pałacu powstały: pole do gry w krykieta, ogród, warzywnik, szklarnie, oranżerie oraz dom ogrodnika. Pałacyk otaczał park w stylu angielskim z rzadkimi okazami drzew i krzewów. Po II wojnie światowej pozostał tylko budynek. Sam park zaniedbywany od 1939 roku został przejęty po wojnie przez Skarb Państwa, stając się parkiem miejskim.
W latach 1962-68 wprowadzono w obręb parku kompleks sportowy, niszczący jego kompozycję. W latach 70-tych siedzibę znalazła tam Biblioteka Miejska oraz Wydział Kultury, a w wyremontowanych i zaadoptowanych piwnicach Klub TMZZ „Novum”.
Obecnie na poddaszu mieści się Izba Muzealna, filia Społecznych Ognisk Muzycznych, na parterze działa Miejska Biblioteka, a w piwnicach prywatna restauracja. 10 lipca 1991 roku Pałacyk Szymańskiego został zapisany w rejestrze zabytków województwa śląskiego.
Bibliografia: Wikipedia, UM Zawiercie, Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków
