Za pracę w godzinach nadliczbowych przysługuje pracownikowi dodatkowe wynagrodzenie lub czas wolny. W teorii jest to dość proste, natomiast w praktyce sprawa się nieco komplikuje. Czym są nadgodziny według kodeksu pracy? Jak należy rozliczać się z pracownikami? W jakich sytuacjach pracownik może odmówić wykonania pracy „po godzinach”?

Praca na etacie a nadgodziny

Jedną z korzyści pracy na etacie jest możliwość „odebrania” nadgodzin. Szukasz zatrudnienia w oparciu o umowę o pracę? Zobacz najnowsze oferty na:  www.gowork.pl

Nadgodziny w kodeksie pracy

Zgodnie z art.151 praca w godzinach nadliczbowych, to ta wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy. W tym miejscu warto zaznaczyć, że zatrudnionemu przysługuje zapłata za dodatkowy czas pracy, tylko w przypadku kiedy było to wyraźne polecenie przełożonego.  Jednak kiedy pracodawca zdaje sobie sprawę z konieczności zostawania „po godzinach”, wtedy dodatkowy czas pracy powinien być uznany za nadgodziny.

W kodeksie pracy istnieje również zapis wyznaczający limit nadgodzin w roku do 150 w roku kalendarzowym. Niemniej jednak pracodawca może ustalić inny pułap godzin nadliczbowych, co musi być zawarte w regulaminie pracy oraz w umowie o pracę.

Czy pracownik może odmówić pracodawcy wykonania pracy w godzinach nadliczbowych? Nie. Natomiast wyjątek stanowią:

  • pracownicy młodociani (osoby w wieku 16–18 lat),
  • kobiety w ciąży,
  • niepełnosprawni (nie dotyczy zatrudnionych przy pilnowaniu mienia),
  • pracownicy zatrudnieni na stanowiskach pracy, na których występują przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń czynników szkodliwych,
  • pracownicy będący opiekunami dzieci w wieku do lat 4,
  • osoby, które otrzymały zwolnienie lekarskie zabraniające pracy w nadgodzinach,
  • pracownicy ze stwierdzonymi objawami powstawania choroby zawodowej.

Kiedy pracownikowi nie nalicza się godzin nadliczbowych? Sytuacja ta dotyczy zawodów, które charaktryzują się nieprzewidywalnością, np. koniecznością podjęcia akcji ratowniczej, ochrony mienia lub naprawy usterki czy też szczególnymi potrzebami pracodawcy.

Rozliczanie nadgodzin pracownika na etacie 

Zgodnie z przepisem art 129 §1 kodeksu pracy czas pracy nie może przekroczyć 8 godzin na dobę i 40 godzin w pięciodniowym tygodniu pracy.

Dodatek za nadgodziny

Za przepracowane nadgodziny pracownikowi należy się czas wolny lub dodatkowe wynagrodzenie (według stawki godzinowej)  wraz dodatkiem w wysokości: 100% wynagrodzenia – za pracę w godzinach nadliczbowych:

  • w nocy,
  • w niedzielę i święta (kiedy zgodnie z rozkładem czasu pracy nie są to dni pracy),
  • w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub w święto, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy.

50% wynagrodzenia – za tzw. nadgodziny dobowe.

Czas wolny za nadgodziny

Rozliczanie nadgodzin może odbyć się w następujący sposób:

  • Pracownik składa wniosek o oddanie czasu wolnego za nadgodziny (stosunek 1:1 – jedna nadgodzina: jedna godzina czasu wolnego).
  • Pracodawca sam wyznacza terminy, w których pracownik może odebrać  swoje nadgodziny (w tej sytuacji pracodawca oddaje o połowę więcej nadgodzin, czyli w stosunku 1:1,5).

W powyższych sytuacjach pracownikowi nie przysługuje dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych.