Wysłużone autobusy, stare bilety, fotografie i inne przedmioty związane z komunikacją miejską można podziwiać w Izbie Tradycji Komunikacji Miejskiej w Będzinie. To nie lada gratka dla wszystkich fanów motoryzacji i zabytków.

Izba Tradycji Komunikacji Miejskiej przy Przedsiębiorstwie Komunikacji Miejskiej w Sosnowcu powstała, nie jak wskazuje nazwa w Sosnowcu, ale na terenie dawnej zajezdni autobusowej w Będzinie przy ulicy Promyka 30.

Komunikację autobusową na terenie Zagłębia w latach 50-tych i na początku 60-tych XX wieku obsługiwało Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne w Katowicach – zajezdnia katowicka z filią znajdującą się na terenie zajezdni tramwajowej w Będzinie.

Zajezdnię autobusową w Będzinie przy ulicy Promyka oddano do użytku 17 lipca 1963 roku. W uzgodnieniu z władzami miasta adaptowano w tym celu część północną byłych koszar wojskowych. Obiekt przygotowano na pomieszczenie 50 autobusów. Inwestycję prowadzono systemem gospodarczym. Znaczącą część robót wykonali pracownicy zajezdni będzińskiej w czynie społecznym. Uroczystego otwarcia dokonał wojewoda Jerzy Ziętek. Z ramienia przedsiębiorstwa udział wzięli: dyrektor naczelny inż. Tadeusz Zemła, dyrektor do spraw eksploatacji Aleksander Janicki oraz władze Będzina.

Izba Tradycji Komunikacji Miejskiej w Będzinie
Izba Tradycji Komunikacji Miejskiej w Będzinie

Z zajezdni tramwajowej do nowego obiektu przy ulicy Promyka 30 przeniesiono tabor autobusowy oraz pracowników związanych z jego obsługą. Stopniowo przejmowano linie komunikacyjne z terenu Zagłębia. Sprowadzano również pracowników przedsiębiorstwa zamieszkałych w regionie, a dotychczas zatrudnionych w Katowicach.

Na początku lat 70. XX wieku przedsiębiorstwo dzieliło się na pięć zakładów: zakład nr 1 w Będzinie, któremu podlegała zajezdnia i warsztat tramwajowy oraz zajezdnie autobusowe w Będzinie i w Dąbrowie Górniczej-Gołonogu, zakład nr 2 w Chorzowie Batorym, zakład nr 3 w Radzionkowie, zakład nr 4 w Gliwicach oraz zakład nr 5 w Katowicach, z centralnym warsztatem autobusowym oraz zajezdniami autobusowymi w Katowicach i w Tychach.

Izba Tradycji Komunikacji Miejskiej w Będzinie
Izba Tradycji Komunikacji Miejskiej w Będzinie

Z dniem 1 stycznia 1978 roku przyłączono do przedsiębiorstwa zakłady autobusowe w Jaworznie, Olkuszu i Raciborzu. Dwa pierwsze prowadziły komunikację na terenie Zagłębia. Zakład olkuski wszedł w skład Zakładu nr 1 WPK w Będzinie i został jego trzecim oddziałem autobusowym.

W dniu 1 stycznia 1979 roku przeprowadzono kolejną reorganizację WPK w Katowicach, w wyniku której powstała nowa jednostka organizacyjna: Zakład Komunikacyjny nr 8 w Sosnowcu przy ulicy Lenartowicza 73.

W skład nowego zakładu weszły: Oddział Autobusowy w Będzinie, Oddział Autobusowy w Dąbrowie Górniczej – Gołonogu, Oddział Autobusowy w Olkuszu oraz Oddział Autobusowy w Sosnowcu- Zagórzu.

Izba Tradycji Komunikacji Miejskiej w Będzinie
Izba Tradycji Komunikacji Miejskiej w Będzinie

W dniu 1 października 1991 roku, po dokonaniu ostatecznego podziału WPK w Katowicach, rozpoczęło działalność Przedsiębiorstwo Komunikacji Miejskiej w Sosnowcu. Oddział Autobusowy w Będzinie eksploatował wówczas tabor: ikarus 260 – 33 jednostki, jelcz M-11 – 32 jednostki, jelcz PR-110 – 1 jednostka.

W miarę jednolity tabor autobusowy ułatwiał wykonywanie napraw bieżących i obsług technicznych. Pomimo tego, że oddział posiadał obiekty odbiegające od wymogów technicznych końca dwudziestego wieku, jednak prowadzono w nim z powodzeniem zadania przewozowe.

Izba Tradycji Komunikacji Miejskiej w Będzinie
Izba Tradycji Komunikacji Miejskiej w Będzinie

17 lipca 1997 roku zostało utworzone Przedsiębiorstwo Komunikacji Miejskiej Spółka z Ograniczoną Odpowiedzialnością w Sosnowcu, z przekształcenia Przedsiębiorstwa Komunikacji Miejskiej w Sosnowcu. W skład Spółki wszedł także oddział w Będzinie. W dniu 19 listopada 2007 roku nastąpiło w oddziale zawieszenie eksploatacji komunikacyjnej. Większość pracowników, w tym wszyscy kierowcy, zostali przeniesieni do dwóch pozostałych oddziałów Spółki. W obiekcie będzińskim prowadzono do 2011 r. naprawy bieżące oraz prace przygotowawcze do przeglądów rejestracyjnych autobusów.

W październiku 2013 roku w obiektach oddziału otwarto Izbę Tradycji Komunikacji Miejskiej przy PKM w Sosnowcu. Zbiegło się to z symbolicznym pożegnaniem, produkowanego od lat 70. ubiegłego wieku na Węgrzech, ostatniego ikarusa, który stał się symbolem zagłębiowskiej komunikacji autobusowej i który przez wiele lat należał do najpopularniejszych pojazdów komunikacji miejskiej w całej Polsce. Głównym celem pomysłodawców było zachowanie i przedstawienie zabytków techniki, które są ważne dla kultury i dla przyszłych pokoleń.

Izba Tradycji Komunikacji Miejskiej w Będzinie
Izba Tradycji Komunikacji Miejskiej w Będzinie

Ikarus stanął obok innych zasłużonych dla pasażerów eksponatów. Na ekspozycję składają się przedmioty związane z komunikacją miejską, takie jak kasowniki, siedzenia autobusowe, bilety, mundury, siedzenia autobusowe, stare fotografie, tablice kierunkowe i dokumenty. Dodatkowo, można zobaczyć oryginalnie zachowany układ pomieszczeń (pomieszczenia mechaników, tapicernia) i wyposażenie warsztatów, a nawet silniki autobusowe. Na uwagę zasługuje także kabina kierowcy ikarusa. Można na niej oglądać multimedialną prezentację o historii firmy, taborze i zgromadzonych na miejscu zabytkowych pojazdach.

– Spółka własnymi i pracowników siłami zgromadziła eksponaty będące świadectwem przeszłości – umundurowanie, dokumenty, bilety, wyposażenie pomieszczeń warsztatowych, elementy konstrukcyjne autobusów, a wreszcie same zabytkowe pojazdy – jelcz 043 RTO „ogórek”, ikarus 260.04, ikarus 280.26, jelcz M11, pojazd pogotowia technicznego na podwoziu ikarusa – opowiada Marek Pikuła, prezes Przedsiębiorstwa Komunikacji Miejskiej w Sosnowcu. – Mamy nadzieję na ciągłe uzupełnianie ekspozycji. Wiele z jej elementów to przedmioty ofiarowane przez naszych obecnych i byłych pracowników – dodaje.

Izba Tradycji Komunikacji Miejskiej w Będzinie
Izba Tradycji Komunikacji Miejskiej w Będzinie

Miłośnicy pojazdów komunikacji miejskiej mogą się tu wybrać w sentymentalną podróż. W Izbie Tradycji Komunikacji Miejskiej na zwiedzających czekają stare autobusy, aby zabrać ich w kolejną podróż – tym razem w czasie. Jest to także miejsce, gdzie każdy może zobaczyć, jak kiedyś wyglądała praca w przedsiębiorstwie i podróżowanie.

Bibliografia: PKM Sosnowiec, KZK GOP, Wikipedia