Jeden z najmłodszych obrońców Lwowa, w walce oddał to co najcenniejsze, własne życie i został bohaterem narodowym oraz wzorem do naśladowania dla kolejnych pokoleń. Kim był urodzony w Czeladzi Jurek Bitschan?

Jurek Bitschan urodził się 27 listopada 1903 roku w Czeladzi jako syn Henryka Bitschana, urzędnika kopalnianego i Aleksandry, działaczki niepodległościowej. W 1912 roku z matką i jej drugim mężem dr Romanem Zagórskim zamieszkał we Lwowie, gdzie uczęszczał do gimnazjum im. Henryka Jordana. Należał do IX drużyny harcerskiej.

Jurek Bitschan - fot. Wikipedia
Jurek Bitschan – fot. Wikipedia

1 listopada 1918 roku po zajęciu Lwowa przez Ukraińców, matka Jurka czynnie włączyła się w obronę miasta. Jej śladem chciał również podążyć syn. Powstrzymywany przez ojczyma, dopiero w nocy z 20 na 21 listopada uciekł z domu i zgłosił się do służy wojskowej na moście kulparkowskim. W domu pozostawił list następującej treści: „Kochany Tatusiu! Idę dzisiaj zameldować się do wojska. Chcę okazać, że znajdę tyle sił, by służyć i wytrzymać. Obowiązkiem moim jest iść, gdy mam dość sił, bo brakuje ciągle ludzi do wyswobodzenia Lwowa. Jerzy.”

Został przydzielony do oddziału por. Stanisława Petriego. 21 listopada wziął udział w ataku na pozycje ukraińskie na Łyczakowie. Wraz z innymi żołnierzami oddziału dostał się na Cmentarz Łyczakowski, gdzie zostali ostrzelani z góry Św. Jacka przez ukraińską artylerię. Pomimo, że schronił się za nagrobkiem został trafiony przez eksplodujący granat ekrazytowy dwoma odłamkami w nogę i głowę. Niosący mu pomoc żołnierz II plut. komp. kulparkowskiej – Śliwiński poległ na miejscu, a chor. Adam Plutecki został trafiony w rękę.

Por. Petry opisał Jurka jako młodzieńca odważnego, który nie zważając na niebezpieczeństwo stale szedł w pierwszym szeregi i walczył jak zaprawiony w boju żołnierz. Stał się jednym z symboli Orląt Lwowskich.

Odsłonięcie pomnika Szlaku Orląt Lwowskich upamiętniającego Jurka Bitschana w Czeladzi – fot. MZ
Odsłonięcie pomnika Szlaku Orląt Lwowskich upamiętniającego Jurka Bitschana w Czeladzi – fot. MZ

Jurek Bitschan został pochowany przy licznym udziale mieszkańców Lwowa oraz przy salwie z armat i karabinów maszynowych. W II Rzeczpospolitej stawiono go za wzór dla polskiej młodzieży. Śpiewano o nim piosenki, dedykowano mu wiersze. Pośmiertnie odznaczony Krzyżem Walecznych i Krzyżem Obrony Lwowa.

Odsłonięcie pomnika Szlaku Orląt Lwowskich upamiętniającego Jurka Bitschana w Czeladzi – fot. MZ
Odsłonięcie pomnika Szlaku Orląt Lwowskich upamiętniającego Jurka Bitschana w Czeladzi – fot. MZ

W ubiegłym roku, dniu 100. rocznicy śmierci Jurka Bitschana czeladzianie upamiętnili młodego bohatera. Tego dnia odsłonięto pomnik Szlaku Orląt Lwowskich. Monument autorstwa Przemysława Jaskólskiego stanął przy skrzyżowaniu ulic Nowopogońskiej, Wiejskiej, Piaskowej, Zwycięstwa i Stanisława Trznadla. Warto dodać, że przez lata w tym miejscu stał Pomnik Żołnierzy Armii Czerwonej, ale w wyniku tzw. ustawy dekomunizacyjnej został on usunięty.

Odsłonięcie pomnika Szlaku Orląt Lwowskich upamiętniającego Jurka Bitschana w Czeladzi – fot. MZ
Odsłonięcie pomnika Szlaku Orląt Lwowskich upamiętniającego Jurka Bitschana w Czeladzi – fot. MZ

W tym roku czeladzkie muzeum wydało okolicznościową książkę pt. „Jurek Bitschan – Orlątko rodem z Czeladzi”. Autorem publikacji jest Iwona Szaleniec, dyrektor Muzeum Saturn w Czeladzi.