Antoni Rączaszek

Antoni Rączaszek – fot. Muzeum Saturn w Czeladzi

Antoni Rączaszek urodził się 14 grudnia 1898 roku w Czeladzi, w rodzinie drobnomieszczańskiej. Jego rodzicami byli Józef i Wiktoria z domu Madlów. W 1917 roku ukończył ośmioklasową szkołę realną w Będzinie i rozpoczął studia na uniwersytetach w Krakowie i Poznaniu na wydziale rolniczo-leśnym.

Mimo studiów w Poznaniu i Krakowie Antoni Rączaszek nie zapomniał o swoich rodzinnych stronach. W czasie wakacji często przyjeżdżał do Czeladzi. Wspólnie z innymi czeladzianami prężnie rozwinął działalność kulturalną w Związku Młodzieży Polskiej. Młodzi inicjatorzy organizowali szereg akcji i spotkań. Urzędnikom spodobała się aktywność i odwaga Rączaszki.

7 maja 1923 roku Trząski, radny Rady Miejskiej, zaproponował Antoniemu Rączaszce objęcie funkcji burmistrza Czeladzi. Do głosowania nad kandydaturą jednak nie doszło. Okazało się bowiem, że Rączaszek nie posiadał wtedy biernego prawa wyborczego – w dniu wyborów nie ukończył bowiem 25 lat. Część radnych zakwestionowała także jego czynne prawo wyborcze.

Radni popierający Antoniego Rączaszka nie zgadzali się na inną kandydaturę. Z propozycją wyjścia z kryzysu wyszedł ówczesny starosta będziński Aleksander Trzciński, który zainicjował, by utworzyć dla niego specjalny etat sekretarza generalnego, współdecydującego na równi z zastępcą burmistrza o kierunkach rozwoju miasta. Samorządowcy zgodzili się na to i od 1 czerwca 1923 roku Czeladź miała swojego sekretarza generalnego. W lipcu tego samego roku radny Gawron zaproponował, aby powierzyć Rączaszkowi pełnienie obowiązków burmistrza. Wniosek ten przeszedł większością głosów, ale na przeszkodzie stanął Wydział Powiatowy (władza nadzorcza), który uchylił decyzję radnych. Do oficjalnych wyborów burmistrza doszło zatem 21 grudnia. Oczywiście kandydował w nich Rączaszek, ale nie uzyskał wystarczającego poparcia. Powołanie nowego burmistrza oznaczało zwolnienie etatu sekretarza generalnego, co nastąpiło ostatniego grudnia 1923 roku.

To jednak nie kończy politycznej drogi Antoniego Rączaszki. W marcu 1924 roku Rada Miejska musiała wybrać nowego wiceburmistrza. Jednym z faworytów do objęcia tego stanowiska był… Antoni Rączaszek. Ten jednak postawił pewne warunki. Jakie? –Chciał, aby burmistrz Nobis odwołał w „Iskrze” insynuacje pod jego adresem oraz aby pensja była równa wynagrodzeniu burmistrza. Zaproponował również, aby był rozliczany tylko za działalność swoją i wydziałów, które miał nadzorować – wyjaśniają historycy Muzeum Saturn w Czeladzi. Rajcy miejscy przyjęli warunki i wybrali go na to stanowisko.

Antoni Rączaszek – fot. Muzeum Saturn w Czeladzi

Niestety, współpraca między burmistrzem Nobisem, a jego zastępcą nie układała się najlepiej. Obaj panowie nie przepadali za sobą i wzajemnie się oskarżali. W wyniku konfliktu Antoni Rączaszek ustąpił z piastowanej przez siebie funkcji, ale radni nie przyjęli jego rezygnacji.

Po jakimś czasie do dymisji podał się za to Józef Nobis. Przeprowadzono więc kolejne wybory, w których zwyciężył Antoni Rączaszek. Stanowisko burmistrza Czeladzi sprawował prawie przez trzy lata (od 18 sierpnia 1924 roku do 25 maja 1927 roku).

W tym czasie udało się wiele zrobić. Przeprowadzono dużo inwestycji, które poprawiły jakość i komfort życia mieszkańców Czeladzi. Już w pierwszym roku urzędowania zamontowano instalację elektrycznego oświetlenia w budynkach publicznych i na ulicach. Rok później rozpoczęto budowę wodociągów i Domu Ludowego.

W 1926 roku w Czeladzi powstał pierwszy w województwie kieleckim ośrodek zdrowia. Składał się on z przychodni przeciwalergicznej, przeciwwenerycznej i przeciwgruźliczej oraz z poradni dla dzieci. Uruchomiono także pierwszą łaźnię miejską. W ciągu tych trzech lat wzrosły też wydatki na opiekę społeczną. Dla bezdomnych i ubogich czeladzian zaczęto organizować pomoc medyczną i żywność. Wybudowano również nowe drogi i ulice.

Antoni Rączaszek zainicjował i powołał Komitet Ochrony Zabytków. Burmistrz Czeladzi zadbał także o kulturę. W mieście zaczęto wystawiać polską literaturę oraz wykonywano zdjęcia dokumentujące zabytki miasta.

Antoni Rączaszek zmarł na zawał serca 11 marca 1957 roku w Warszawie. Jego ciało spoczywa na czeladzkim cmentarzu przy ul. Nowopogońskiej.

Bibliografia: Tygodnik Nasze Zagłębie, WikiZagłębie, mat. arch. Polskiego Radia, B. Tuszyński – „Tytani mikrofonu”, Muzeum Saturn w Czeladzi, I. Szaleniec, A. Binek-Zajda – „Włodarze Miasta Czeladź w latach 1915-1939 i 1945-2009”