10 czerwca odbywa się kolejna edycja Industriady. Jest to święto Szlaku Zabytków Techniki. Jednym z obiektów, które tego dnia można odwiedzić, jest czeladzka Galeria Sztuki Współczesnej „Elektrownia”.
Galeria Sztuki Współczesnej „Elektrownia” to jedno z ciekawszych miejsc na kulturalnej mapie Zagłębia. Postanowiliśmy więc przybliżyć nieco historię tego obiektu.
Galeria „Elektrownia” przy ul. Dehnelów 45 w Czeladzi wchodzi w skład zabudowań dawnej kopalni Saturn, która odegrała ogromne znaczenie w dziejach tego najstarszego miasta Zagłębia Dąbrowskiego. Początki kopalni sięgają lat 60. XIX wieku, kiedy to na południe od Czeladzi, na prawym brzegu Brynicy, rozpoczęto poszukiwania węgla kamiennego. Pierwszym inwestorem był warszawski adwokat, Leopold Kozłowski, a po nim przedsiębiorca ze Śląska – książę Hohenloe zu Oehringen. W 1899 roku kopalnię przejęło Towarzystwo Górniczo-Przemysłowe „Saturn”.
Kopalnia Saturn wydobywała węgiel do końca XX wieku, kiedy to postawiono ją w stan likwidacji. Miało to miejsce dokładnie 1 stycznia 1993 roku. Zakończenie działalności produkcyjnej ustalono na dzień 31 grudnia 1995, a ostatni wagon z węglem wyjechał 31 grudnia 1996 roku.
Likwidatorem zakładu zostało przedsiębiorstwo państwowe KWK „Saturn” przekształcone w jednoosobową Spółkę Akcyjną Skarbu Państwa. 19 września 2013 roku władze Czeladzi odkupiły od Spółki Restrukturyzacji Kopalń tereny i obiekty po kopalni. Od tego momentu rozpoczęto tzw. proces rewitalizacji obiektów pokopalnianych.
Od 2008 roku w dawnej willi dyrektora kopalni „Saturn” (tzw. Pałacyk pod Filarami) swoją siedzibę ma będące kontynuatorem powstałej w 2003 roku Czeladzkiej Izby Tradycji – Muzeum Saturn.
Ważnym obiektem po zrewitalizowanej kopalni jest Galeria Sztuki Współczesnej „Elektrownia”. Nazwa ta nie jest przypadkowa, bowiem galeria mieści się w jednym z najlepiej zachowanych obiektów – budynku kopalnianej elektrowni.
Wnętrze przypomina czasy maszyn parowych i pierwszych urządzeń elektrycznych kopalnianej elektrowni. W środku znajdziemy okazały Generator „Wanda” z 1903 r., kompresor, gigantyczne przetwornice, pulpit sterowniczy z połyskującymi zegarami czy okazałą 8-tonową suwnicę.
W 2010 roku obiekt został wpisany na Szlak Zabytków Techniki Województwa Śląskiego. Z uwagi na zabytkowy charakter tego miejsca, miasto podjęło działania zmierzające do pozyskania dofinansowania ze środków Unii Europejskiej. W roku 2011 miasto Czeladź uzyskało ponad 10 mln zł na rewitalizację. Rok później rozpoczęto prace – zaadaptowano i przebudowano budynek. Zadbano również o teren wokół, który został zagospodarowany i przygotowany pod bazę okołoturystyczną. Powstał także parking oraz pojawiły się elementy małej architektury.
Odrestaurowana galeria została otwarta 27 listopada 2013 roku. Dzięki środkom unijnym przystosowano ją do współczesnych standardów. Poprzez wprowadzenie zmian obiekt może pełnić wiele funkcji – wystawienniczą, konferencyjną, multimedialną i warsztatową. Galeria „Elektrownia” posiada bogatą ofertę kulturalną. W miejscu tym odbywają się m.in. wystawy malarstwa, rzeźby, fotografii, wydarzenia muzyczne, warsztaty tańca czy warsztaty małych form teatralnych. Obecnie jest miejscem chętnie odwiedzanym przez ludzi kultury oraz mieszkańców.
W 2014 roku czeladzka „Elektrownia” zdobyła tytuł „Superjednostki” w prestiżowym plebiscycie organizowanym przez katowickie Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Metropolii Górnośląskiej „Moje Miasto” za najlepszą realizację architektoniczną w regionie. Od 1 września 2016 roku obiektem zarządza Muzeum Saturn w Czeladzi.
Industriada w galerii „Elektrownia” w Czeladzi
10 czerwca od godz. 11.00 można zwiedzać budynek dawnej elektrowni kopalni „Saturn” z zabytkowymi urządzeniami takimi, jak generator „Wanda”, przetwornice czy pulpit sterowniczy.
Następnie na uczestników wydarzenia czeka kolportaż gazety, gdzie znaleźć będzie można informacje na temat dawnego życia kopalni, rytmu dnia jej pracowników oraz historia dawnej Czeladzi. Chwilę wytchnienia zapewni wystawa fotografii Marka Lochera „Człowiek i maszyna”, nawiązująca do motywu tegorocznego święta.
Nie zabraknie także atrakcji dla najmłodszych, dla których przygotowano Maszynoland czyli industrialny plac zabaw, atrakcyjne zadania łączące zabawę z nauką oraz kolorowe dmuchańce. Ponadto dla rodzin z dziećmi zaplanowano warsztaty tworzenia lamp z Łukaszem Jaworskim i Joanną Pastusińską.
PRZECZYTAJ: Przed nami Industriada 2017
Zwiedzającym czas umili koncert Czeladzkiej Górniczej Orkiestry Dętej, a następnie artyści z grupy Lufcik na korbkę, którzy wystąpią z widowiskiem teatralnym, łączącym w sobie elementy muzyki, teatru, tańca i kuglarstwa. Ponadto na uczestników imprezy czekać będzie niezwykłe widowisko muzyczne, czyli koncert muzyki ekspresyjnej o mocnym brzmieniu, przeplatany wątkami odgłosów maszyn ulicy i syntezatorów w wykonaniu zespołów muzycznych: Pieniądze, STC oraz RBM.
Zwieńczeniem sobotniego święta przemysłowego dziedzictwa na terenie dawnej kopalni Saturn będzie niezwykły spektakl „Blackout” Teatru Fuzja, czyli mocno energetyczny, porażający blaskiem i dynamiką spektakl, któremu towarzyszy budująca napięcie i kreująca nastrój muzyka elektroniczna.
Bibliografia: WikiZagłębie, Wiesława Konopelska – „Saturn. Z dziejów kopalni i Towarzystwa Górniczego-Przemysłowego Saturn w Czeladzi”, Bolesław Ciepiela – „Tradycje zagłębiowskiego górnictwa”, archiwum Galerii Sztuki Współczesnej „Elektrownia”.
